Choroby tarczycy – rodzaje schorzeń tarczycy
Wśród najczęściej występujących chorób tarczycy wyróżnia się przede wszystkim:
- niedoczynność tarczycy (określaną również mianem hipotyreozy). Jest to stan, w którym wspomniany gruczoł produkuje zbyt małe ilości hormonów tarczycowych. Najczęstszą przyczyną schorzenia jest inna jednostka chorobowa – a mianowicie choroba Hashimoto – w przebiegu której dochodzi do stopniowego niszczenia komórek tarczycy;
- nadczynność tarczycy (określana również jako hipertyreoza). W tym schorzeniu, odwrotnie, niż w nadczynności tarczycy, gruczoł ten produkuje nadmierne ilości hormonów T3 i T4. Najczęstszą przyczyną takiego stanu jest rozwój choroby Gravesa-Basedowa, prowadzącej do zwiększenia wydzielania hormonów tarczycowych;
- choroba Hashimoto – czyli przewlekłe, autoimmunologiczne zapalenie tarczycy. W przebiegu choroby Hashimoto komórki własnego układu odpornościowego pacjenta atakują tarczycę, prowadząc do jej powolnej degradacji oraz – tak, jak zostało to już wspomniane – do rozwinięcia się niedoczynności tarczycy;
- choroba Gravesa-Basedova – to choroba, podobnie jak Hashimoto, należąca do grupy schorzeń autoimmunologicznych. W jej przebiegu dochodzi do nadmiernej aktywności wydzielniczej tarczycy (a więc do nadprodukcji hormonów T3 i T4) – czyli do nadczynności omawianego organu;
- wole tarczycowe, wole guzkowe. Są to zmiany strukturalne obecne w tarczycy, powodujące powiększenie tego gruczołu. Ogólnie wole tarczycowe dzieli się na nietoksyczne (mogą przez wiele lat nie dawać żadnych objawów, a jeśli pacjent je odnotowuje – wynikają jedynie z ucisku rosnącego wola na okoliczne tkanki) oraz toksyczne (aktywne hormonalnie, prowadzące do rozwoju nadczynności tarczycy);
- rak tarczycy (nowotwór złośliwy tarczycy), który w Polsce diagnozowany jest niezwykle rzadko, a jego leczenie polega zwykle na całkowitym usunięciu tarczycy oraz kompensacji jej funkcji właściwe dobraną farmakoterapią.
[H2] Choroby tarczycy – objawy chorób tarczycy
Główne objawy w nadczynności i niedoczynności tarczycy są powiązane przede wszystkim z przyspieszeniem lub też spowolnieniem przemian metabolicznych (w zależności od tego, czy tarczyca produkuje zbyt dużo, czy zbyt mało hormonów). I tak:
- w nadczynności tarczycy obserwuje się u pacjentów przede wszystkim ciągłe uczucie gorąca i wzmożoną potliwość, utratę masy ciała (mimo braku zmian w diecie czy mimo zwiększonego apetytu), zwiększoną nerwowość, rozdrażnienie, uczucie niepokoju, drżenie rąk, przyspieszenie metabolizmu (zwiększenie częstotliwości wypróżnień, biegunki), kołatania serca, wypadanie włosów, zaburzenia miesiączkowania u kobiet;
- w niedoczynność tarczycy pacjenci skarżą się z kolei na ciągłe uczucie zimna, niechęć do wykonywania codziennych obowiązków, trudności z pamięcią i koncentracją (tak zwana „mgła mózgowa”), nadmierną senność i uczucie zmęczenia, przyrost masy ciała (mimo braku zmian w diecie), pogorszenie kondycji skóry (suchość, łuszczenie), niskie ciśnienie, spowolnienie metabolizmu (rzadkie wypróżnienia, zaparcia), a także zaburzenia miesiączkowania i problemy z płodnością.
W chorobie Gravesa-Basedowa obserwuje się objawy nadczynności tarczycy, a także symptomy oczne (w tym wytrzeszcz oczu) i zwiększenie obwodu szyi. Z kolei w chorobie Hashimoto objawy pokrywają się z niedoczynnością tarczycy, a dodatkowo mogą występować obrzęki – w tym obrzęki twarzy, powiek, rąk.
Mimo, że najczęściej występujące schorzenia tarczycy dają dość charakterystyczne objawy, to często symptomy pojawiają się na późnym etapie choroby lub są przez pacjenta ignorowane i utożsamiane z przewlekłym stresem czy zmęczeniem. W przypadku pojawienia się jakichkolwiek objawów, mogących wskazywać na dysfunkcje tarczycy, należy jak najszybciej udać się do endokrynologa.
Źródła:
- Lewiński, E. Płaczkiewicz-Jankowska, Niedoczynność tarczycy [w:] Interna – Mały Podręcznik Medycyny Praktycznej online, weryfikacja hasła: 15.07.2024
- Jarząb, E. Płaczkiewicz-Jankowska, Nadczynność tarczycy [w:] Interna – Mały Podręcznik Medycyny Praktycznej online, weryfikacja hasła: 15.07.2024
- Lewiński, E. Płaczkiewicz-Jankowska, Zapalenia tarczycy [w:] Interna – Mały Podręcznik Medycyny Praktycznej online, weryfikacja hasła: 15.07.2024
- dr hab. n. med. M. Barczyński, prof. dr hab. n. med. A. Konturek, Współczesne trendy w leczeniu chorób tarczycy. Które choroby tarczycy należy wyleczyć operacyjnie lub technikami małoinwazyjnymi, a które aktywnie obserwować? [w:] Chirurgia po Dyplomie 01/2023
- Pastusiak, J. Michałowska, P. Bogdański, Postępowanie dietetyczne w chorobach tarczycy [w:] Varia Medica 2018, tom 2, nr 2
- Budlewski, E. Franek, Diagnostyka obrazowa chorób tarczycy [w:] Choroby Serca i Naczyń 2009, tom 6, nr 1
- Luty, E. Bryl, Choroba Hashimoto – aspekt genetyczny i środowiskowy [w:] Forum Medycyny Rodzinnej 2017, tom 11, nr 1